28 de dec. de 2015

Publicidade, humor e paronimia



No altar dos recursos máis efectivos da ludolingüística deberiamos reservar un lugar de preferencia para a paronimia. A relación que se establece entre esas dúas voces de forma case idéntica e de significado dispar dá moito xogo. E máis aínda se intervén a creatividade e o sentido do humor dun bo publicista.

Vémolo, en castelán, no xenial anuncio do «neno-castor» que encabeza a entrada, dunha empresa colombiana de alimentación (moi acaído ademais para estas datas).

E tamén o podemos ver, en inglés, nestoutra peza dun centro alemán de ensinanza de idiomas. Outro brillante aproveitamento da paronimia! Por certo, os mellores desexos para o 2016!


24 de dec. de 2015

Letras no ceo urbano

 

Chegou o inverno no calendario e a cada pouco miramos o ceo preguntándonos cando chegará o inverno de verdade (a choiva, o frío, a neve...). Se cadra algo así lle ocorreu hai uns anos á deseñadora gráfica alemá Lisa Rienermann, ata que descubriu no ceo urbano todas as letras do alfabeto.

Deste xeito conta ela como deu con esta insólita tipografía (vía microsiervos).
Todo comezou polo Q. Estaba nunha pequena rúa de Barcelona e, ao ollar cara a arriba, vin as casas, o ceo e as nubes. A área escurecida deixaba albiscar unha forma no ceo que parecía un Q. Esa foi a idea da técnica. Pensei que se un Q me atopou a min, eu daría atopado o resto do alfabeto. Daquela pasei semanas ollando para o ceo, esculcando o resto das letras entre as casas.
Unha nova tipografía creativa para a nosa colección.

 
 

  

20 de dec. de 2015

«Ezinize najan», canción-palíndromo


Xa vimos nesta entrada ou nestoutra algunhas asombrosas cancións-palíndromo. Hoxe toca outra, mais esta vez... en éuscaro!

Grazas á web do Club Palindromista Internacional souben do grupo vasco de rock alternativo PAM (de nome completo Puto Amoak Matematiketan; en galego: Putos Amos das Matemáticas) e da súa canción «Ezinize najan» (ou «Ezin izena jan»; en galego: «Non pode comerse o nome»). Trátase da versión musicada dun poema palindrómico do ludolingüista Markus Gimeno. Este é o primeiro single do seu novo álbum, financiado mediante crowdfunding.

Aquí podedes ler, completo, ese texto reversible:
Igel izan ezinez ia,
ni naizena onar,
eta beti martziano naiz.
Tramite batera noanez,
ia ni naizen izena
zilegi.
Que podería traducirse así:
Ao non poder case ser ra,
aceptar o que son,
e sempre son marciano.
Como vou a un trámite,
o nome que case son
vale.
E este é o audio.



Outra incrible proeza musical do palindromismo!

16 de dec. de 2015

O yoda speak de George Lucas



Deste xeito coñecemos a Yoda nas salas de cine do país hai máis de 30 anos. E xa só restan dous días para a agardada estrea de The Force Awakens (A forza esperta), o novo filme da saga Star Wars. Un universo de ficción cheo de curiosidades lingüísticas: desde o peculiar idioma de Chewbacca (creado a base de gruñidos de animais), á asombrosa capacidade para a interpretación de C-3PO (que fala con fluidez máis de seis millóns de formas de comunicación). Mais hoxe dedicarei o comentario á fala do mestre Yoda: o yoda speak.

Certo é que, nos filmes orixinais, Yoda fala basicamente inglés. Con todo, recordo ler por algures que George Lucas, produtor, director e guionista, decidiu caracterizar o pequeno jedi dándolle á súa fala unha particular sintaxe. Así, Yoda adoita secuenciar as súas palabras na orde Obxecto + Suxeito + Verbo (abreviado: OSV). Quen sabe se se trata dunha interferencia da súa verdadeira lingua materna.
Found someone, you have, I would say. (Atopaches alguén, eu diría).
Hard to see, the dark side is. (Difícil de ver o lado escuro é).
Truly wonderful the mind of a child is. (Realmente marabillosa a mente dun neno é)
Your father he is, but defeat him you must. (Teu pai el é, mais derrotalo ti debes).

OSV é unha secuencia asociada a idiomas moi antigos, case primixenios, e moi, moi rara. Usada só por certas linguas amerindias e da África oriental. Se cadra, unha forma deliberada de acentuar ese aquel de sabedoría ancestral do personaxe.

Vexamos como se distribúen todas as combinacións sintácticas de Suxeito, Verbo e Obxecto nos diferentes idiomas do planeta, das máis comúns ás menos:
- SOV (Suxeito Obxecto Verbo) 45%: hindi, xaponés, persa, albanés...
- SVO (Suxeito Verbo Obxecto) 42%: galego, inglés, alemán, chinés...
- VSO (Verbo Suxeito Obxecto) 9%: galés, árabe, tuareg...
- VOS (Verbo Obxecto Suxeito) 3%: malgaxe, baure, fidxiano...
- OVS (Obxecto Verbo Suxeito) 1%: apalaí, hixkaryána...
- OSV (Obxecto Suxeito Verbo) 0%: warao, xavante...
http://www.yodaspeak.co.uk/index.php

Se sentes a chamada da forza, debes saber que dispós dun tradutor de yoda speak de balde na rede. Só tes que poñer as túas frases (en inglés, iso si), facer un clic e listo! Claro que para esa tradución tampouco fai falta un xerador, digo eu.

E lembra: Falar como Yoda ti podes!

11 de dec. de 2015

«Puns» e encrucillados filosóficos


Xenial este pun inglés. Toda unha demostración da sabedoría filosófica de Nietzsche, de Kant e de Sinatra.

Coa presenza da Filosofía reducida ao mínimo nos plans de estudos, ben está dedicarlle unha entrada a esta magnífica escola de liberdade. Calquera diría, en tempos de pensamento globalizado, que o obxectivo é evitar na mocidade o exercicio autónomo e rigoroso do pensamento, mediante o cal formar individuos reflexivos, críticos e activos.

E a voltas coa Filosofía, aproveito para vos presentar un pequeno grande achado: unha restra de pasatempos en galego de tema filosófico. Encrucillados e sopas de letras en liña de Webdianoia, unha web destinada a estudantes de secundaria e de bacharelato cunha chea de materiais e recursos para o estudo da historia da Filosofía. 

Un recurso ludolingüístico para nos achegar de forma amena ao pensamento de Nietzsche, de Kant, de Aristóteles, de Hume, de Rosseau, de Protágoras, de Chomsky...

8 de dec. de 2015

A grella de Cardano


O médico, filósofo e matemático italiano Girolamo Cardano (1501-1576) desenvolveu, contra 1550, un curioso método criptográfico coñecido como «A grella de Cardano». A idea é moi simple:

Pártese dun papel ou cartolina perforada en certos lugares, que se sitúa sobre outro papel. Nesas «xanelas» vaise escribindo a mensaxe secreta, mediante letras, sílabas ou palabras completas. Deseguido, retírase a matriz cos ocos e completamos o texto no papel inferior cunha secuencia de caracteres arbitrarios (que chamamos nulos). O destinatario debe posuír unha grella igual á do remitente e colocala sobre o texto recibido para facer aparecer a mensaxe.

Sábese que o cardeal Richelieu (1585-1642) empregou este método tanto na súa correspondencia privada como na diplomática. Mesmo o poeta inglés Lord Byron (1788-1834) elaborou algún poema utilizando a grella de Cardano.

Se che presta enredar con esta técnica sen te separar do teclado, aquí tes unha magnífica web cun xerador automático de cifrado e descifrado da grella de Cardano. E, ollo!, tamén inclúe xeradores e información sobre moitos outros métodos de encriptación.

4 de dec. de 2015

Palíndromos ilustrados [5]


O 5 de decembro de 1791 falecía Wolfgang Amadeus Mozart. Hoxe, véspera dese cabodano e a xeito de brincadeira, un palíndromo que fala das súas relacións «suorentas».

Con este enunciado reversible, veume á cabeza unha escena do filme Amadeus (1984), de Milos Forman. Un intre que ilustra á perfección, e de forma audiovisual, o palíndromo. Trátase do primeiro encontro entre Mozart e o seu antagonista, Antonio Salieri. Dous personaxes que encarnan, na ficción cinematográfica, estereotipos contrapostos: dun lado, Mozart, o xenio precoz, frívolo e inconformista; e do outro, Salieri, o músico respectado mais tamén mediocre e sombrío.

Na devandita escena, Salieri observa oculto como Mozart, á xaneira, xoga no chan con Constanze, a moza que máis tarde se convertería na súa esposa. O xenio de Salzburgo tamén «fai suar» a rapaza falándolle do revés, con bifrontes (o irmán pequeno do palíndromo). 

Velaquí a escena co son orixinal e debaixo o texto en inglés coa súa tradución. Un enredo ben acaído para pecharmos o círculo ludolingüístico desta entrada.

Mozart: Here, everything goes backwards. People walk and dance and sing and even talk backwards.
Constanze: That's stupid.
Mozart: Why? People fart backwards.
Constanze: Oh! Ha, ha, ha!
Mozart: Ssa-ym-ssik! Ssa-ym-ssik!
Constanze: Yes, you are. You are very sick.
Mozart: No! Say it backwards, shitwit!
Constanze: Ssa-ym-ssik. Ssa-ym-ssik! Ssik, kiss. Ym, my. Ssa... Kiss my ass!
Mozart: Em-yrram!
Constanze: No, I'm not playing this game!
Mozart: Say it, it's serious. It's very serious.
Constanze: Em-Yrram... Marry me!? I' m not gonna marry you. You're a fiend.
Mozart: Uoy-evol-I-tub.
Constanze: Tub. But I... love... But I love you?
Mozart: Tihs-ym-tae.
Constanze: What?
Mozart: Eat.
Constanze: Eat. Ym, My. Tihs... Eat my shit. You filthy fiend! You filthy...!
Mozart: My music!
(Mozart: Aquí todo vai do revés. A xente camiña e baila e canta e mesmo fala do revés.
Constanze: Iso é unha parvada.
Mozart: Por que? A xente tamén peidea cara a atrás.
Constanze: Oh! Ha, ha, ha!
Mozart: Uc-o-emacíb! Uc-o-emacíb!
Constanze: Estás enfermo, si. Estás moi enfermo. [Confunde «Ssa-ym-ssik» con «Say I’m sick»]
Mozart: Non! Dío do revés, paspana!
Constanze: Uc-o-emacíb. Uc-o-emacíb! Uc, cu. O. emabíc... Bícame o cu!
Mozart: Ogimoc-asac!
Constanze: Non, non vou xogar a iso!
Mozart: Dío, é serio. É moi serio.
Constanze: Ogimoc-asac... Casa comigo!? Eu non vou casar contigo. Es un demo.
Mozart: Etomá-ue-siam.
Constanze: Siam. Mais... Ue. Eu... Etomá... Mais eu ámote?
Mozart: Adrem-añim-a-emoc.
Constanze: Que?
Mozart: Emoc.
Constanze: Come. A. Añim... Come a miña merda. Demo noxento! Demo...!
Mozart: A miña música!)
Tradución:
Sude dama, él es Amadeus. 
Sweat lady, he is Amadeus.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...