27 de nov. de 2016

Versos que enredan coa lingua


Gonzalo Navaza volve á nosa «bibliografía ludolingüística básica». Despois de Elucidario e d’A torre da derrota, hoxe, con todos vós, Libra (2000), obra coa que Navaza gañou o premio Premio Martín Codax e o Premio da Crítica Española. Trinta e seis poemas de carácter heteroxéneo no temático e no formal entre os que podemos atopar pequenas alfaias ludolingüísticas. Só tres exemplos: 

En «Vocálicas», atopamos un coidado xogo fónico consistente en versos monovocálicos, de tamaño decrecente, que se suceden seguindo a orde estrita «a - e - i - o - u».
Vocálicas
Cada palabra ar-
de, breve
iris
no
sur.
A palabra amaga
sempre
finxin-
do
luz.
En «Anagramática (trocas de Rosalía)», Navaza demostra a súa destreza elaborando un fermoso poema dedicado a Rosalía de Castro cuxos versos son anagramas do nome da nosa escritora máis universal.
Anagramática 
(trocas de Rosalía)
Claro Sar, doíaste.
Calor da rosa es ti,
correa das loitas,
crótalo das eiras.
Toda cal roseiras
traes ar do social.
Arda así certo sol.
Solta Corsaria,
claror de ti a soas.
Trae ríos calados
ó acerto das liras.
E, por último, «De obrigada melodía (solfa do fado)», uns dos meus preferidos pois nel o autor enreda a construír os seus enunciados combinando os nomes das notas musicais, como se adoita facer tamén nos xeróglifos.
De obrigada melodía
(solfa do fado)

A neve na noite cae
e fala do sol durmido.
Folerpa a folerpa mido
o azul do seu dondo don.
Fala do sol sumido
sobre o lar desolado
en que resido
coma se fose a idade
a caer.
Eu mido,
só no sollado,
a lena cadencia mol
desa neve, la do sol.
La con que mido o latexo
do meu tempo esfarelado.
O ton do alén, o son calado
da música que vén
do lado do fado.
Como vemos, poemas de miolo lúdico que non son simple artificio baleiro. Explícao ben aquí, Luciano Rodríguez:
As segundas intencións, os xogos de palabras, a procura de significados ocultos son aspectos que o autor de Libra manexa con habelencia. Mais isto en ningún momento debe facernos pensar que considera a creación literaria como un xogo ou un pasatempo. Todos estes recursos, así como outros artificios do verso ou da prosa, teñen en Gonzalo Navaza un dos máis hábiles executores na literatura galega actual, pero sempre están en función dos contidos e non como simples recursos que só manifestarían destreza e habilidade. 
E en Libra aínda hai máis. Anímase alguén a crear novos poemas seguindo estes tres modelos?

23 de nov. de 2016

Es quen de ver os dous lados?





Recoñeces George W. Bush, Osama bin Laden, Sadam HusseinFidel Castro ou Lula da Silva? De novo os endiañados deseñadores publicitarios a xogar coas letras; e, desta vez, para facer retratos. Hai xa uns anos a revista Veja, unha das de maior tiraxe do Brasil, lanzou esta fascinante campaña. O seu creador foi Roberto Fernández, que daquela traballaba para a axencia brasileira AlmapBBDO. 

Usando a técnica dos pinacogramas, o anuncio é, sen máis, palabras en negro sobre fondo amarelo. Iso si, deseñadas de xeito que reproducen o rostro de persoeiros internacionais. O aquel das pezas reside tanto na antítese entre os termos (guerra - pazameaza - pretextomorto - vivo; esquerda - direita), como en saber que domina a que: a palabra imponse á imaxe?, ou é ao revés?

Unha campaña multipremiada internacionalmente aló polo 2003 e 2004 que podemos atopar tamén en inglés.





Mensaxes sinxelas e directas relacionadas co contexto histórico daqueles anos e que se fan aínda máis efectivas acompañadas co lema da campaña: Quen le Veja entende os dois lados. Isto é, con Veja sempre podes observar a realidade desde diferentes puntos de vista. 

E o deseñador brasileiro fixo tamén unha versión da campaña sen faces, só con palabras inseridas dentro dos seus antónimos. Un verdadeiro xenio este Roberto Fernández. Es quen de ver os dous lados?



19 de nov. de 2016

Ata sempre, Narf



Se tivese que poñerlle sintonía a Xogosdelingua, eu escollería, sen dúbida, «O noso son», con letra de Pepe Sendón e música de Fran Pérez, Narf. Arriba escoitamos a peza nunha actuación a dúo do propio Narf co percusionista bahiano Paulo Silva. Un verdadeiro himno ludolingüístico que di tanto de nós, e só cunha vogal (ou máis ben con dúas), como xa explicamos aquí.
No soño non somos nós
Nós sós
Só nós
Cos nosos ósos
Co noso son
Non
Non somos nós os donos do noso son
Todos os nosos soños son con vós
Co voso cosmos
Co voso don
Non
Non somos nós os donos do noso son
Son tolo por vós
O noso son
Tolo por vós
Son son
Tolo por vós
O noso son
Tolo por vós
Non
Non somos nós os donos do noso son
Son son
Só soño con vós.
morte de Fran Pérez, con só 48 anos, foi realmente inesperada. Canta música por facer! Canta da que gozar! Que mágoa!

Se queredes coñecer algo mellor este referente imprescindible do panorama musical do noso país, velaquí vai a entrevista que lle fixeron os alumnos do IES de Curtis hai só un par de anos.



15 de nov. de 2016

Dúas paixóns unidas: maxia e encrucillados



David Kwong, mago e creador de encrucillados para o The New York Times, xa pasou por Xogosdelingua hai tempo
Creo que a maxia e os encrucillados son o mesmo, porque ambas as dúas cousas son a chave dun dos máis importantes impulsos humanos: a urxencia por solucionar. Os seres humanos estamos programados para poñer orde no caos.
Así comeza David Kwong a súa charla nun evento TED (Tecnología, Entretemento e Deseño). Para quen non o sabia, TED é unha organización sen ánimo de lucro cuxa misión é difundir ideas que pagan a pena. Pensadores e creadores de todo mundo son convidados para dar charlas en 18 minutos ou menos. Estas conferencias son desenvolvidas tamén a nivel local e son compartidas de balde (tradúcense e subtitúlanse a través dunha rede global de voluntarios). 

Gozade desta conferencia, que á vez é un abraiante espectáculo de maxia. Non perdades detalle, non pestanexedes e acabaredes coa boca aberta diante do incrible talento de David Kwong!

11 de nov. de 2016

As «locurrencias» do «Equivocablo»



Convosco o madrileño Daniel Montero Galán, unha das mentes ludolingüistas máis retortas e brillantes que coñezo. Desbordante na imaxinación e no sentido do humor. Con este vídeo promocionaba o seu Equivocablo (Tropiezones silábicos) (2013), un libro imprescindible para calquera amante dos xogos de palabras. 

Así o describe o autor:
Este bocavolario está cargado de locurrencias que atentan contra la RAE y hacen temblar hasta a los mejores logopedas. Repleto de contra-dicciones dispares y disparatadas, dispara palabrejas, ya sean de estrújulas, llamas o amudas, pues las sílabas son descolocadas a su antojo para formar nuevas definiciones. Alucinarás en colores, bueno, realmente solo en tres, con este maravilloso método para aprender a deshablar en siete días cualquier lengua.
Daniel Montero é un verdadeiro malabarista do calembur, da polisemia, da epéntese... Recursos cos que estarrica, retorce, divide, encolle e revira os vocábulos igual que un prestidixitador manexa ao seu antollo un xogo de naipes. Outro ludolingüista (lembra este ou estoutro) que, desde o castelán, demostra unha abraiante habilidade coas palabras... e co lapis! A gozar! 









7 de nov. de 2016

Cal é o propósito da linguaxe?


John Keating: A man is not «very tired». He is «exhausted». Don't use «very sad». Use... come on Mr. Overstreet!
Knox: «Morose»?
John Keating: Exactly, «morose». Language was developed for one endeavor, and that is... Mr. Anderson? Come on, are you a man or an amoeba? Mr. Perry?
Neil: To communicate.
John Keating: No! To woo women! 
John Keating: Un home non está «moi canso». Está está «exhausto». Non digan que está «moi triste», digan… Sr. Overstreet?
Knox: «Desfeito»?
John Keating: Exactamente, «desfeito». A linguaxe desenvolveuse por unha razón, e esa é... Sr. Anderson? Vamos, é vostede un home ou unha ameba? Sr. Perry?
Neil: Para a comunicación.
John Keating: Non. Para impresionar as mulleres.
O pouco convencional o profesor Keating subliñaba deste xeito, en Dead Poets Society (1989), a importancia de escoller as palabras axeitadas para cada momento. Porque todos sabemos que non é o mesmo «moi grande» ca «inmenso», nin «moi pequeno» ca «minúsculo», nin «moi limpo» ca «inmaculado»...


A noticia do suicidio de Robin Williams hai un par de anos deixoume fondamente conmovido. Un actor de enorme talento que admiraba pola credibilidade que daba a personaxes tan dispares como o excéntrico locutor de radio de Good Morning Vietnam! (1987), o loitador pai divorciado de Mrs. Doubtfire (1993) ou o solitario psicólogo de Good Will Hunting (1997).

En Dead Poets Society, filme coñecido entre nós como O Club dos Poetas Mortos, Robin Williams interpreta o inesquecible John Keating, un vitalista e inspirador profesor de literatura da conservadora academia Welton. Todo un Mestre, con maiúsculas, que incentiva nos seus alumnos o espírito inconformista e crítico e tamén o amor polas palabras. A través da poesía, busca demostrar o verdadeiro poder da linguaxe.
John Keating: Na miña clase aprenderán a pensar por vostedes mesmos. Aprenderán a saborear a palabra e a linguaxe. Porque, a pesar do que lles digan, a palabra e as ideas poden cambiar o mundo.

3 de nov. de 2016

Palíndromos ilustrados [13]


TU QUOQUE, FILI MI (‘tamén ti, meu fillo’), seica dixo Xulio César (100-44 a. C.) ao ver entre os traidores que o asasinaban o seu propio sobriño, Bruto, ao que amaba como un fillo.

De Pedro Sánchez falar galego, ben poderiamos pensar que esta frase reversible foi a última que pronunciou, antes de dimitir como deputado, ao se despedir, por exemplo, do seu estimado compañeiro Antonio Hernando.

Só hai sete días do último palíndromo ilustrado, mais, co cadáver político de Pedro Sánchez aínda quente, urxía dar saída a esta nova peza. Porque xa se sabe, que cando «non» deixa de ser «non», a «abstención» pasa a ser «si».


Tradución:
¡Oye! ¡No es no! ¡Lo es!
Hey! No means no! It is!
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...