Sara Marie, a pseudopolíglota

Se cadra, Sara Marie Fosberg, caixeira de supermercado de 19 anos é unha boa mostra da excelencia do sistema educativo finés. Mais a súa habilidade, por estraño que pareza, non é aprender idiomas, senón imitalos.

Hai uns meses, o seu vídeo, xurdido como simple brincadeira, foi unha desas sensacións virais de Youtube. Aló atrás vimos verdadeiros prodixios na aprendizaxe de idiomas e agora é a vez desta pseudopolíglota chea de descaro e sentido do humor.

Na entrevista, vemos como consegue expresarse con fluidez en inglés con distintos acentos: americano (coas súas variantes), británico, australiano... Mais o que deixa a un pampo é ver a soltura coa que «fala» o xaponés, o árabe, o sueco, o francés, o alemán, o portugués, o castelán, o hindi... Ás veces pode dicir algunha palabra ou algunha frase neses idiomas, máis a chave está en como modula a pronuncia, os acentos, os ritmos e mesmo a xestualidade... Non se pode negar que resulta bastante convincente (agás para os falantes nativos, supoño).

De onde lle veñen os extraordinarios dotes de papagaio a Sara Marie? De ser falante de finés, esa singular lingua urálica (por certo, con dicionario bilingüe en liña)? De xogar compulsivamente ao The Great Language Game? Dun sistema educativo que favorece falar mal unha chea de idiomas? Ignóroo.

Por certo, estes días de datos tristes, veume ao maxín unha idea traxicómica: Para cando un Decreto de Pseudopoliglotismo? Á luz do exemplo da amiga Sara Marie, a que agardan as nosas preclaras autoridades para converter dunha vez, nese camiño cara ao «cosmopalianismo», o noso sistema educativo nunha fábrica de pseudofalantes? Os primeiros pasos xa van aló.

«Supercalifraxilisticoespialidoso»

Con todos vós, «Supercalifraxilisticoespialidoso», na súa versión orixinal inglesa. Quen non coñece esta campanuda palabra de 32 letras e a canción á que lle dá título? Mary Poppins, a aia máxica, fíxoa universal aló por 1965. Os compositores da canción, os irmáns Richard e Robert Sherman, seica se inspiraron nun xogo infantil que compartían e que consistía en inventar palabras.

No filme, a protagonista, despois de gañar unha carreira de cabalos, é acosada por unha manda de reporteiros. Un deles pregúntalle se ten palabras que definan o que está a sentir e Mary Poppins comeza a cantar a famosa palabra. Na ficción, o seu significado ben sendo algo así como ‘o que un sente cando queda sen palabras’.

O máis curioso é que o Oxford English Dictionary deu entrada a supercalifragilisticexpialidocious en 1986 co significado de ‘extraordinariamente bo, marabilloso’. A súa raíz etimolóxica sería máis ou menos esta: super- ‘enriba’ + -cali- ‘beleza’, -fragilistic- ‘delicado’, -expiali- ‘para expiar’ + -docious- ‘educable’.

E que pasou cando houbo que facer versións deste filme musical en diferentes linguas? Pois que os tradutores comezaron a botar fume polas orellas! Deseguido tedes unha breve mostra co comezo da canción en inglés, portugués e castelán.

It's supercalifragilisticexpialidocious
Even though the sound of it is something quite atrocious
If you say it loud enough, you'll always sound precocious
Supercalifragilisticexpialidocious

Supercalifragilistiexpialidoce
Sei que o som dessa palavra não é nada doce,
A criança que falar vai parecer precoce
Supercalifragilistiexpialidoce

Supercalifragilisticoespialidoso,
aunque suene extravagante, ¡raro y espantoso!
Si lo dice con soltura sonará harmonioso,
supercalifragilisticoespialidoso! 

E a guinda final, un vídeo impagable co mesmo fragmento dobrado en diferentes idiomas. Boísimo!

As linguas élficas de John R. R. Tolkien

Aragorn canta en quenya «O xuramento de Elendil». Despois de saír vitorioso da dura guerra contra Sauron, o novo Rei de Gondor, cumpridor das tradicións, comprométese co seu pobo por medio dun xuramento na súa coroación.

O xuramento de Elendil

Et Eärello Endorenna utúlien. (Do Grande Mar vin á Terra Media.)

Sinome maruvan ar Hildinyar (Neste lugar vou vivir, e tamén os meus herdeiros,)

tenn’ Ambar-metta! (ata a fin do mundo!)

No noso repertorio de linguas de ficción non podían faltar as linguas élficas de John Ronald Reuel Tolkien. As súas dúas principais variedades son o sindarin, propio dos Elfos Grises e inspirado polo galés, e o quenya, falado polos Altos Elfos e relacionado co finés.

Por certo, os incondicionais galegos de Tolkien e da saga d‘O señor dos aneis estivemos de festa rachada hai só un par de anos. O xornalista Xesús Fraga acababa de confirmar algo que xa se convertera nunha especie de mito das nosas letras: J. R. R. Tolkien posuíra na súa biblioteca persoal un dicionario de galego, concretamente o Diccionario Gallego-Castellano de Marcial Valladares. O volume, asinado e exquisitamente coidado, atopárao na biblioteca Taylorian de Oxford. A ela fora doado polos herdeiros de Tolkien despois de que estivese 50 anos nas mans do escritor: desde 1923, ata a súa morte, en 1973.

Tolkien era filólogo de formación e non hai nada estraño en que posuíse ou coleccionase este tipo de obras. Un dos seus maiores entretementos era deseñar linguas artificiais. De feito, hai quen sostén que toda súa literatura foi un simple pano de fondo para que estes idiomas tivesen unha «historia», cobrasen «vida». Quen sabe!, aínda que as súas principais fontes de inspiración foron as linguas célticas e nórdicas, resulta emocionante imaxinar que algunha vez Tolkien tamén procurou o «aquel élfico» da lingua galega.