¡Qué ben, que a bomba vén co seu rebombio!

Este vídeo do artista xaponés Isao Hashimoto, que amosa cunha beleza arrepiante as explosións atómicas no noso planeta desde 1945 a 1998, pareceume a introdución máis acaída para falar dun dos mellores poemas da nosa literatura: «Poema nuclear», de Celso Emilio Ferreiro, publicado n’O soño sulagado (1954). Non imaxinaba o celanovés que pola altura daquel ano, para desgraza de todos, só estouraran 72 bombas das máis de 2000 que se suman ao final do vídeo.

Poema nuclear

¡Qué ben, que a bomba vén do seu rebombio!
A bomba, ¡bong!, a bomba, bon amigo
A bomba con aramios, con formigas,
con fornos pra asar meniños loiros.
A bomba ten lombrices, bombardinos,
vermes de luz, bombillas fluorescentes,
peixes de chumbo, vómitos, anémonas,
estrelas de plutonio plutocrático,
esterco de cobalto hidroxenado,
martelos, ferraduras, matarratos.

A bomba, bong, A bomba, bon amigo
Con átomos que estoupan en cadeia
e creban as cadeias que nos atan:
Os outos edificios
Os outos funcionarios
Os outos financeiros
Os outos ideais
¡Todo será borralla radioaitiva!

As estúpidas nais que paren fillos
polvo serán, mais polvo namorado.

Os estúpidos pais, as prostitutas,
as grandes damas de beneficencia,
magnates e mangantes, grandes cruces,
altezas, excelencias, eminencias,
cabaleiros cubertos, descubertos,
nada serán meu ben, si a bomba vén,
nada o amor, e nada a morte morta
con bendiciós e plenas indulxencias.

¡Qué ben, que a bomba vén! Nun instantiño
a amable primavera faise cinza
de vagos isótopos placentarios,
de letales surrisas derretidas
baixo un arco de átomos triunfaes.

A bomba, ¡bong! A bomba co seu bombo
de setas e volutas abombadas
axiña vén, vela ahí vén, bon amigo.

¡Estanos ben! ¡Está ben! ¡Está bon!

¡¡¡¡BOOOONG!!!!

De sempre, esta foi unha das pezas de Celso Emilio que máis me engaiolou. Non só polo forte sarcasmo co que presenta a devastación definitiva da bomba nuclear; senón, tamén, polas súas conquistas expresivas. Especialmente as do nivel fonoestilístico. 

Aliteracion ou fonosimbolismo. Dominio en moitos versos dos fonemas bilabiais (/b/, /p/, /m/) e nasais (/m/, /n/), evocadores da explosión: ¡Qué ben, que a bomba ven co seu rebombio / A bomba, ¡bong!, a bomba, bon amigo.

Onomatopea. Imitación fónica de sons reais: ¡¡¡¡BOOOONG!!!!

Paronimia. Colocación próxima de palabras fonicamente semellantes: ¡bong! - bon / magnates - mangantes / bomba - bombo.

Unhas escollas nada casuais que axudan a que a bomba resoe case en cada verso. Un xogo fónico tan do gusto de Celso Emilio.

A admiración por este poema levou tamén a rapaces e rapazas de toda Galicia a crear fermosos traballos sobre el. Como esta recitación de Pablo e Adrián.

Ou este videopoema de Marcos Carro.

E a vós? Que vos inspira a vós o «Poema nuclear»? Un dato: en poucas semanas cumpriranse 70 anos do bombardeo atómico sobre Hiroshima e Nagasaki.