«O poeta comeleóns na cova de pedra»

O que acabamos de escoitar é o poema chinés «O poeta comeleóns na cova de pedra», de Zhao Yuanren, que contén 92 palabras/conceptos que comparten o son «shi», mais pronunciadas con catro tonalidades diferentes (shì shí shī shǐ). Un texto realmente insólito cuxa orixe ben merece unha explicación.

A lingua chinesa é moi homofónica, é dicir, moitas das súas palabras pronúncianse do mesmo xeito. Isto non supón un gran problema na escrita porque as grafías do chinés clásico son de tipo ideográfico e non alfabético.

Durante as primeiras décadas do século XX, entre os lingüistas chineses abriuse un profundo debate sobre a necesidade de converter o chinés escrito nun sistema alfabético, é dicir, sobre a adopción dun alfabeto romanizado. Abroiou entón o problema da homofonía. E aí apareceu Zhao Yuanren, eminente lingüista estadounidense de orixe chinesa, e a súa peza «O poeta comeleóns na cova de pedra». Con ela pretendía evidenciar a imposibilidade desa romanización. Este é o poema coa escrita tradicional, que pode ser lido por calquera coñecedor do chinés tradicional.

E este é o texto romanizado, un trabalinguas de lectura practicamente imposible (á homofonía engádeselle a homografía).

«Shī Shì shí shī shǐ»

Shíshì shīshì Shī Shì, shì shī, shì shí shí shī.

Shì shíshí shì shì shì shī.

Shí shí, shì shí shī shì shì.

Shì shí, shì Shī Shì shì shì.

Shì shì shì shí shī, shì shǐ shì, shǐ shì shí shī shìshì.

Shì shí shì shí shī shī, shì shíshì.

Shíshì shī, Shì shǐ shì shì shíshì.

Shíshì shì, Shì shǐ shì shí shì shí shī.

Shí shí, shǐ shí shì shí shī, shí shí shí shī shī.

Shì shì shì shì.

Unha brincadeira que ademais ten un fondo valor metafórico ao coñecermos o contido do texto. Esta sería a súa tradución aproximada.

Un poeta de nome Shi Shi, que vivía nunha cova de pedra, devecía por comer leóns e dicidiu xantar dez. Cada mañá ás dez adoitaba saír cara ao mercado para buscar os leóns. Chegou o momento en que, de súpeto, dez leóns chegaron ao mercado á vez que Shi Shi. Ao velos, Shi Shi matounos lanzándolles frechas. Colleu os corpos destes dez leóns e levounos á cova de pedra. A gorida estaba húmida e Shi Shi pediulles aos seus serventes que a limpasen. Cando a cova quedou limpa, comezou a comer os dez leóns. Cando terminou, decatouse de que os dez leóns eran en realidade os cadáveres de dez leóns de pedra e intentou explicarse isto.

O inesgotable pozo de sabedoría da Wikipedia conta que Zhao Yuanren utilizou os leóns de pedra como símbolo da tradición fronte á romanización do chinés clásico. Estes impídenlle ao poeta «devorar a linguaxe», que ao ser romanizada perde sentido. Ademais, os dez leóns están representados polas dez liñas do poema.

Que endiañado enxeño ludolingüista o deste Zhao Yuanren!