28 de set. de 2013

Festival de cine palindrómico


O deseñador gráfico estadounidense Oliver Smith levaba un tempo a lle dar voltas a unha idea. Buscaba unha canción que lle servise de base para un videoclip co aquel de homenaxe cinematográfica. Cando deu con «Bob», a versión que Weird Al Yankovic fixo de «Subterranean Homesick Blues» de Bob Dylan (lembrades?), xa non lle deu máis voltas. Atraíalle que nela non houbese un refrán e, sobre todo, esa chea de delirantes palíndromos. Por exemplo:
Madam, I’m Adam.
If I had a Hi-Fi.
No lemons, no melon.
No X in Nixon.
E ao cabo, velaí o resultado: a ritmo de Dylan, 38 títulos palindrómicos de falsas películas, cos seus directores (Milos Forman, Billy Wilder, Spike Lee...) e coas súas estrelas protagonistas (Kevin Bacon, Meg Ryan, Tom Hanks...). Unha impresionante serie de filmes dos estilos e xéneros máis variados. Podemos imaxinalos tan insólitos como os seus títulos. Brillante!

25 de set. de 2013

Longa vida ao «Vide, vide!»


Xa limos aló atrás opinións que sostiñan, non sen retranca, que os galegos tiñamos certa incapacidade para crear nomes comerciais con xeito.

Un bo nome comercial debe cumprir tres regras básicas:
Ser fácil de memorizar.
Conseguir unha boa identidade visual.
Transmitir ideas e emocións que simbolicen o que se espera da marca.
Se a isto se lle engaden unhas pingas de saber ludolingüístico, o resultado pode ser brillante. Ben o saben publicistas e deseñadores gráficos.

Calquera recurso vale: o acrónimo (por exemplo: «Eroski», combinación das voces éuscaras erosi ‘comprar’ e toki ‘lugar’, traducible como ‘lugar onde comprar’), o ambigrama (por exemplo: «oysho», a división de lenzaría do grupo Inditex)...

A foto que encabeza o comentario de hoxe amosa unha nova doa no colar das nosas fermosas marcas de empresa: «Vide, vide!», un espazo enocultural no mesmo centro de Compostela. Unha denominación de alma ludolingüística que enreda coa homonimia entre vide ‘planta arbustiva que dá uvas’ e vide ‘imperativo de vir’. Un nome, en definitiva, de doada memorización, visualmente simple e que transmite á perfección a idea de convite a gozar do viño e doutros moitos praceres (gastronómicos e culturais).

Longa vida ao «Vide, vide!»

22 de set. de 2013

Concerto para máquina de escribir e orquestra



Coñeciades esta insólita aplicación musical da esquecida arte da mecanografía? The typewriter (1950), de Leroy Anderson, é unha marabillosa peza para máquina de escribir e orquestra, de xénero inclasificable, que lle tira todo o partido sonoro a ese «instrumento de percusión»: teclas, panca, carro, campaíña... Unha melodía clásica cunha chea de versións na rede e que tamén foi popularizada no cine polo cómico Jerry Lewis.

Lembrei este vídeo ao saber do filme francés Populaire (2012), que conta en clave de comedia as peripecias dunha moza mecanógrafa. Sempre envexei esas mans rápidas a bailar cos dez dedos sobre o teclado con rítmica perfección. Eu non paso dun torpe tremelicar con dous ou tres dedos. Para os que queiran mellorar a súa habilidade mecanográfica ou só enredar cun entretido pasatempo en liña, aquí van estas dúas ligazóns: no primeiro xogo cómpre ser lixeiros ao teclear as palabras das naves espaciais para liberar os aliens abducidos e no segundo compítese nunha carreira por escribir un texto antes ca o contrincante.

Así que, xa sabedes, a darlle á tecla e calquera día, se cadra, acabaredes interpretando, como solistas, a xenial The typewriter.

19 de set. de 2013

«O poeta comeleóns na cova de pedra»



O que acabamos de escoitar é o poema chinés «O poeta comeleóns na cova de pedra», de Zhao Yuanren, que contén 92 palabras/conceptos que comparten o son «shi», mais pronunciadas con catro tonalidades diferentes (shì shí shī shǐ). Un texto realmente insólito cuxa orixe ben merece unha explicación.

A lingua chinesa é moi homofónica, é dicir, moitas das súas palabras pronúncianse do mesmo xeito. Isto non supón un gran problema na escrita porque as grafías do chinés clásico son de tipo ideográfico e non alfabético.

Durante as primeiras décadas do século XX, entre os lingüistas chineses abriuse un profundo debate sobre a necesidade de converter o chinés escrito nun sistema alfabético, é dicir, sobre a adopción dun alfabeto romanizado. Abroiou entón o problema da homofonía. E aí apareceu Zhao Yuanren, eminente lingüista estadounidense de orixe chinesa, e a súa peza «O poeta comeleóns na cova de pedra». Con ela pretendía evidenciar a imposibilidade desa romanización. Este é o poema coa escrita tradicional, que pode ser lido por calquera coñecedor do chinés tradicional.


E este é o texto romanizado, un trabalinguas de lectura practicamente imposible (á homofonía engádeselle a homografía).
«Shī Shì shí shī shǐ»
Shíshì shīshì Shī Shì, shì shī, shì shí shí shī.
Shì shíshí shì shì shì shī.
Shí shí, shì shí shī shì shì.
Shì shí, shì Shī Shì shì shì.
Shì shì shì shí shī, shì shǐ shì, shǐ shì shí shī shìshì.
Shì shí shì shí shī shī, shì shíshì.
Shíshì shī, Shì shǐ shì shì shíshì.
Shíshì shì, Shì shǐ shì shí shì shí shī.
Shí shí, shǐ shí shì shí shī, shí shí shí shī shī.
Shì shì shì shì.
Unha brincadeira que ademais ten un fondo valor metafórico ao coñecermos o contido do texto. Esta sería a súa tradución aproximada.
Un poeta de nome Shi Shi, que vivía nunha cova de pedra, devecía por comer leóns e dicidiu xantar dez. Cada mañá ás dez adoitaba saír cara ao mercado para buscar os leóns. Chegou o momento en que, de súpeto, dez leóns chegaron ao mercado á vez que Shi Shi. Ao velos, Shi Shi matounos lanzándolles frechas. Colleu os corpos destes dez leóns e levounos á cova de pedra. A gorida estaba húmida e Shi Shi pediulles aos seus serventes que a limpasen. Cando a cova quedou limpa, comezou a comer os dez leóns. Cando terminou, decatouse de que os dez leóns eran en realidade os cadáveres de dez leóns de pedra e intentou explicarse isto.
O inesgotable pozo de sabedoría da Wikipedia conta que Zhao Yuanren utilizou os leóns de pedra como símbolo da tradición fronte á romanización do chinés clásico. Estes impídenlle ao poeta «devorar a linguaxe», que ao ser romanizada perde sentido. Ademais, os dez leóns están representados polas dez liñas do poema.

Que endiañado enxeño ludolingüista o deste Zhao Yuanren!

16 de set. de 2013

O método S+7

Hoxe toca volvermos ao enxeño ludolingüístico do mestre Raymond Queneau. Como xa sabedes, o seu libro Exercicios de estilo é unha inesgotable fonte de inspiración para a creación litararia. Unha das súas propostas máis divertidas é coñecida co nome de «método S+7». Vexamos en que consiste:

Pártese dun texto calquera (un relato, un poema, a letra dunha canción…). Sinálanse todos os substantivos do texto. Logo, localízase nun bo dicionario cada un destes substantivos (S) e cámbianse polo sétimo substantivo posterior (+7). O resultado final (cos novos substantivos e cos reaxustes gramaticais precisos) é un disparatado texto cheo de comicidade.


Son posibles outras variantes co mesmo principio e igualmente divertidas: trocando os verbos (V+7), os adxectivos (A+7)...

Vexamos, por exemplo, o texto que xurdiría ao aplicar esta técnica ás primeiras liñas co relato «A lingua das bolboretas», do libro Que me queres, amor? de Manuel Rivas.
«Que hai, Pardal? Espero que este ano poidamos ver por fin a lingua das bolboretas».
O mestre agardaba desde había tempo que lle enviaran un microscopio aos da Instrucción pública. 
«Que hai, Pardal? Espero que este anovamento poidamos ver por fin a liña das bolsas».
A metafísica agardaba desde había tendal que lle enviaran un milhomes aos da Instrucción pública. 
Por certo, esta e outras técnicas literarias podedes atopalas tamén en lumenacinza.wordpress.com, un espazo virtual que semella unha desas navallas suízas multiúsos: ofrece información (sobre lingua, literatura...), asesoramento (na aprendizaxe da lingua, na mellora das técnicas de estudo, sobre problemas educativos...), servizos profesionais (redacción e elaboración de textos, corrección e tradución, busca de fontes de información...) e recursos na aprendizaxe da lingua (apuntamentos, exercicios, recursos TIC, aula virtual de apoio ao estudo...).

Case nada!

13 de set. de 2013

Tick-tock, tick-tock


Xa coñecedes a miña debilidade polos caligramas e pola tipografía animada. Por sorte, hai pouco dei con esta peza, que é unha combinación das dúas cousas. Unha obra do deseñador gráfico estadounidense Richie Pickwell.

Unha roda de doce vogais, «i» e «o», que se move con precisión mecánica, coma os engrenaxes dun reloxo suízo. No seu movemento, as vogais alíñanse verticalmente co resto das letras formando a onomatopea «tick-tock» (o noso «tic-tac»). Un monótono xirar, case hipnótico, que reflicte o inexorable paso do tempo.

Este xogo visual, perfecto na súa sinxeleza, explota con enxeño a forma gráfica das palabras: igualiño, igualiño que os autores da poesía concreta. Lembrades?
Solucións á análise dos chistes de Gogue (7-9-2013): Paronimia (políjono - polígamo) / Polisemia (placa lámina dun material duro’ - ‘radiografía’) / Homofonía (tasa [con seseo] ‘cunca’ - tasa [correcto taxa] ‘medida, cantidade’) / Vulgarismos: asimilación (pilícula) - disimilación (elmanaque) - metátese (flim, candelario) / Calembur (Bár Cenas - Bárcenas).

10 de set. de 2013

«Get the parachute!!!»



A publicidade é a arte de convencernos para comprar o que non precisamos. Se atendemos ao anuncio publicitario da escola de idiomas brasileira CCAA, aprender inglés resulta imprescindible: non vaia ser que te vexas atrapado nun avión militar en caída libre con Bruce Willis intentando salvar a túa vida e cos paracaídas xustiños!
Rapaz: E... seu Bruce, como, e... a gente vai sair do avião, «eivion», né?
Bruce Willis: Parachute!!!
Rapaz: Chute?
Bruce Willis: Get the parachute!!!
Rapaz: Acho que é pra chutar isso ai.
Bruce Willis: Go!!! Go!!! Go!!!
Rapaz: É pra chutar isso no gol.
Ha! Ha! Un anuncio xenial! O rapaz xuta e aló van os paracaídas pola porta! Bruce apaña o seu e salta. E os mozos, tan necesitados dun curso de inglés, a velas vir.

Claro, que non son os únicos!

7 de set. de 2013

O humor de Gogue


Se pasades pola Praza de Arriba do Grove, poderedes atopar a escultura dun homiño tomando unha cunca de viño sentado a unha mesa. É Floreano, a creación máis popular do humorista Gogue. Unha pequena homenaxe a este artista gráfico da súa vila natal.

Floreano, coa súa boina ata as cellas, feo coma o demo e amante do tinto de Barrantes, leva case 25 anos a alegrarnos as mañás desde as páxinas do Faro de Vigo. Nun galego popular (cheo de dialectalismos, castelanismos...), este paisano conversa coa súa xente de sempre (a súa muller Moncha, o seu amigo Epifanio ou o cura don Ramón) e dálle o seu toque de retranca e enxeño a todo o que se move: a actualidade sociopolítica, o deporte, as leas entre sexos...

Gogue, pseudónimo de José Ángel Rodríguez López, colabora como humorista gráfico en medios galegos, estatais e internacionais. Ademais é un recoñecido caricaturista e ultimamente tamén lle dá á escultura. Que fenómeno!

Aquí vos deixo cinco pezas do ocorrente Floreano. O seu humor é bastante doado e directo; ademais nestas viñetas emprega tamén recursos ludolingüísticos: paronimia, polisemia, homofonía, vulgarismos (asimilación, disimilación, metátese...)  e calembur. Indica en cal atopas cada un.





4 de set. de 2013

O sesquipedalismo de loito


Hai uns meses desapareceu a palabra máis longa do alemán, un «monstro» de 63 letras.  

Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz

Esta é a súa trabalingüística pronuncia.



Para traducila, o galego necesita nada menos que 13 termos: ‘Lei para a transferencia de tarefas de supervisión na etiquetaxe da carne vacúa’.

Unha vida curta que arrincou aló polo 1999 cando o parlamento do Land de Mecklemburgo-Antepomerania promoveu unha nova normativa sobre o control alimentario da carne. Mais neste ano 2013, por mor de directrices da Unión Europea, as autoridades locais víronse na obriga de derrogar esta normativa.

Descanse en paz! Unha mágoa para os amantes do sesquipedalismo. Con todo, é de supoñer que o alemán axiña contará con algún outro desmesurado neoloxismo que iguale ou supere ese récord. Por algo esta lingua é coñecida pola súa facilidade para encadear formantes léxicos case ata o infinito. Unha «virtude» coa que bromean os propios alemáns, que denominan esas voces Bandwurmwörter (en galego algo así como «palabras eiruga»).

A xeito de ilustración, tirei dun artigo da versión dixital da BBC esta explicación sobre como se forman as divertidas «palabras eiruga» alemás.
Supoñamos que o capitán dun barco (Kapitän) morre. A súa viúva (Witwe), pasa a ser Kapitänswitwe.
O capitán, ademais, traballaba para unha sociedade de barcos a vapor: Dampfschiff-fahrtsgesellschaft.
A viúva do capitán convértese, nun intre, en Dampfschifffahrtsgesellschaftskapitänswitwe.
E como o capitán navegaba polo Danubio e non por outro río, daquela a súa viúva termina sendo Donaudampfschifffahrtsgesellschaftskapitänswitwe.
Recoiro coa capacidade elástica do alemán!

1 de set. de 2013

Sopas Galegas


Aquí andamos xa de volta. E de primeiro prato, para comezar a nova tempada, Sopas Galegas: unha nova app de pasatempos na nosa lingua que descubrín vía Aprofa.
Imaxina que vas viaxando no bus, arrolado polo vaivén que provocan as constantes curvas das estradas do noso país, mirando pola xanela sen nada que facer. Pois nese caso tes dúas opcións, ou quedar sopa, ou facer unhas sopas.
Así se deixa querer este xogo de sopas de letras para smartphones ou tablets con Android, desenvovido desde debullapps por «un electricista en paro que intenta aprender a programar e mais un proxecto de médico a medio facer».

En calquera caso, un granciño de area máis no anémico panorama das nosas apps ludolingüísticas. É posible descargala, de balde, de GooglePlay.

Por certo, de sobremesa, aquí vos deixo outras sopas cun toque de sabores lácteos. Con estas podedes xogar en liña. Bo proveito!
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...