Amosando publicacións coa etiqueta pangrama. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta pangrama. Amosar todas as publicacións

1 de feb. de 2018

Le, xoga e aprende con Mixiricas

   

O trasno Mixiricas (1994), de Efrén Vázquez, é un deses libros curiosos e orixinais que tanto pracer xeran a amantes da ludolingüística e dos xogos de enxeño. Mixiricas, o trasno protagonista, vai percorrendo as sete capitais do antigo Reino de Galicia, nunha viaxe chea de peripecias e aventuras. Para isto, axúdase da súa caixiña máxica dos saberes, chamada Artesa.
Coa curiosidade dun neno que todo o quere saber, decidiuse a pescuda-lo máis inmediato. ¿Onde era que se atopaba? Non tería máis que preguntalo, pero a aquela hora íalle ser un pouco difícil, por non dicir dificilísimo, dar con alguén naquel lugar tan arredado. ¡Sorte que trouxen comigo unha desas «caixiña dos saberes», que os vellos trasnos nos recomendan levar ós novos cando saímos de viaxe!, pensou.
Tratábase, xa que logo, dunha caixiña enfeitizada que contiña información do lugar no que se atopase en cada intre. E como era máxica, había que entendela e coñece-las claves para que funcionase ben, pois cada unha era un exemplar único.
A caixiña conta con catro pechaduras con cadansúa chave, de distintas cores (vermella, amarela, verde e azul). O caso é que, cando Mixiricas emparella correctamente chaves e pechaduras, obtén valiosa información sobre a historia e xeografía do lugar en que se atopa, mais, se erra con chaves e pechaduras, a caixa propón un problema que cómpre resolver. 

Así, nesta especie de «road book», van sucedéndose sopas de letras, mensaxes encriptadas, xeróglifos e outros enredos de enigmísticos. A lectura convértese, daquela, nun entretido xogo co que acompañamos o trasno, de forma activa, por toda a xeografía galega, aprendendo máis sobre a nosa terra.

Destinado, en principio, a un lector ou lectora adolescente, O trasno Mixiricas é un libro descatalogado, mais non difícil de localizar en librarías ou por Internet. 

Temos a sorte, ademais, de atopar boa parte dos seus contidos e xogos en Trompiletras galegas, a web persoal que Efrén Vazquez, docente de profesión, mantén desde o 2002. Un espazo dedicado ás Letras Gallegas, ás novas tecnoloxías, á educación e a recursos sobre lingua (mesmo un xerador de pangramas!).

En fin, desta volta sumamos un trasno á nosa «bibliografía ludolingüística básica», que xa vai collendo collendo corpo. 

7 de xan. de 2017

«Nihil novum sub sole»


NIHIL NOVUM SUB SOLE («Nada novo baixo o sol») di un célebre proverbio latino. Unha frase chea de verdade. Quen pense que nós somos os pais de moitas das grandes ideas do noso tempo non ten máis que afondar un chisco na vasta cultura da Grecia e da Roma clásicas para recibir unha boa cura de humildade. Mesmo no eido dos xogos de palabras, os antigos gregos e romanos eran xa verdadeiros mestres e os seus enredos lingüísticos eran tan ricos e variados que, hoxe, moitos séculos despois, non podemos máis que recoñecer que todo (ou case todo) xa está inventado.

Aquí quedan, por exemplo, algunhas destas marabillas ludolingüísticas latinas:
Un dos primeiros pangramas
GAZA FREQUENS LYBICUM DUXIT KARTHAGO TRIUMPHUM
«A riqueza de Libia levou moitas veces a Cartago ao triunfo»
Dito popular cheo de maxia por efecto do calembur
PERSEVERA, PER SEVERA, PER SE VERA
«¡Persevera, a través das dificultades, por grandes que sexan!»
Un tautograma convertido en trabalinguas
O TITE TUTE TATI, TIBI TANTA, TYRANNE, TULISTI!
«Oh, Tito Tacio, Tirano, ti mismo atraíches cara a ti tantas desgrazas!»
Abraiante frase que explota a homonimia ao máximo
MALO MALO MALO MALO
«Preferiría estar nunha maceira antes que ser unha mala persoa na adversidade»
Trabalinguas atribuído a Aníbal á súa chegada ás portas de Roma
TE TE, RO RO, MA MA, NU NU, DA DA, TE TE, LA LA, TE TE!
(Que se transforma en TE TERO, ROMA, MANU NUDA, DATE TELA, LATETE!)
«A ti, Roma, voute destruír coas miñas propias mans, dádenos as armas e entregádevos»)

Fabuloso palíndromo-adiviña
IN GIRUM IMUS NOCTE ET CONSUMIMUR IGNI
«Damos voltas na noite e somos consumidos polo lume» (couza, traza ou rela)

2 de out. de 2015

«Iroha», poema-pangrama xaponés


O poema tradicional nipón Iroha (いろは歌), atribuído ao monxe budista Kobo Daishi (774-835) (空海), recolle nos seus oito versos, sen repetición ningunha, todos os sons do xaponés. Este pangrama milenario, que podedes escoitar aquí, é empregado no Xapón como silabario para a aprendizaxe da súa lingua.

Velaquí o texto coa caligrafía arcaica hiragana:
いろはにほへと
ちりぬるを
わかよたれそ
つねならむ
うゐのおくやま
けふこえて
あさきゆめみし
ゑひもせす
Transcrición (e tradución aproximada):
I-ro-ha-ni-ho-he-to (Incluso as flores que florecen)
Chi-ri-nu-ru-wo (tarde ou cedo se esvaecerán.)
Wa-ka-yo-ta-re-so (Que hai neste mundo)
Tsu-ne-na-ra-mu (que podería durar eternamente?)
U-i-no-o-ku-ya-ma (As montañas profundas da vaidade)
Ke-fu-ko-e-te (nós cruzámolas hoxe.)
A-sa-ki-yu-me-mi-shi (Eu non verei máis soños superficiais)
E-hi-mo-se-su-n' (nin me deixarei enganar por eles.)
Na imaxe inicial vemos o poema en forma de mural-puzzle cerámico decorando un monolito da Praza do Pendón en Cabana de Bergantiños. Un monumento erixido aló por marzo de 2013 en solidariedade co pobo nipón ao se facer dous anos do sismo e da posterior catástrofe nuclear de Fukushima.


Esta obra é froito da colaboración entre o alumnado de bacharelato do IES Adormideras da Coruña e a Escola de Cerámica de Sargadelos. O proceso de fabricación foi laborioso: moldear as 429 pezas do crebacabezas, pasalas polo forno a 700 graos, pintar as letras, darlles un baño de esmalte e cocelas de novo a 1430 graos.

Un mosaico único, no esteiro do río Anllóns, que tamén homenaxea, en último termo, o espírito ludolingüista dun monxe do Xapón medieval.

15 de xuño de 2012

O feitizo dos pangramas

Un pangrama (do grego pan- ‘totalidade’ e gramma ‘letra’) é un texto que emprega todas as letras do alfabeto dun idioma. Nun inicio os pangramas tiñan un simple valor funcional: en caligrafía, para exercitar a escrita de todas as letras; en tipografía, para comprobar como «se comportan» nun texto as letras dunha determinada fonte; en mecanografía, para presionar a maior cantidade de puntos dun teclado... Polo que sei, un dos primeiros pangramas coñecidos é este latino: GAZA FREQUENS LYBICUM DUXIT KARTHAGO TRIUMPHUM (algo así como: «A riqueza de Libia levou moitas veces a Cartago ao triunfo»?), que contén todas as letras do alfabeto latino clásico e aparece xa en libros de caligrafía dos séculos XVII e XVIII.

Con todo, o certo é que hoxe a creación pangramas é unha das actividades máis populares e entretidas da ludolingüística. O seu valor como pasatempo definiuno ben o xenial Màrius Serra con estas palabras: «En sentido amplo, a maioría dos textos longos son pangramas, mais o seu interese é inversamente proporcional á súa lonxitude».

Aquí tedes algúns dos pangramas máis populares e breves de diferentes linguas (coa referencia dos seus alfabetos):
Inglés
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z. (26 letras)
The quick brown fox jumps over the lazy dog. (35 letras)
Castelán
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z. (27 letras)
El veloz murciélago hindú comía feliz cardillo y kiwi. (46 letras)
Portugués
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z. (26 letras)
Juiz faz com que whisky de malte baixe logo preço de venda. (47 letras)
En galego dei con algún pangrama na rede. Este, de Xabier Cid, foi o que me pareceu máis logrado:
Galego
A, B, C, D, E, F, G, H, I, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, X, Z. (23 letras)
Necesitamos unha tipografía chuliña de cor kiwi, que lle zorregue unha labazada visual á xente. (79 letras, coas grafías J, K, W, Y)
Como me fervía o corpo, dediqueille un tempo a ensaiar outros pangramas, coa limitación das 23 letras do noso alfabeto. Aí van tres deles:
Aqueles chimpancés xogan outra vez coa fabada no baño. (45 letras)
O verdugo do bolxevique tomou pasta, unha noz e café. (42 letras)
Fíxate, o mesquiño bacharel pide vinganza. (35 letras)
Quen se anima a crear novos pangramas galegos? Ah!, e canto máis curtos mellor. Aquí deixo un xerador de pangramas que, malia partir do abecedario inglés, axuda tamén a crealos en galego.

Por certo, se cadra a alguén lle resultará familiar este texto:
Cando acordou, o dinosauro aínda estaba alí. (36 letras)
Non é un pangrama, senón a tradución dun dos microrrelatos máis célebres da literatura universal, do guatemalteco Augusto Monterroso. Seguro que algún dos vosos pangramas tamén se pode converter nun evocador microrrelato. Ánimo!
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...