30 de xan. de 2016

Palíndromos ilustrados [6]


Un palíndromo que recende a monicreques. Cando dei con el, asocieino decontado aos bonecos de Barrio Sésamo: a ra Gustavo, Epi e Blas, a porquiña Peggy, o monstro das galletas...

Os estrañables monicacos de Jim Henson estreáronse nas primeiras emisións do Sesame Street estadounidense aló por 1969. Un espazo pioneiro en combinar educación e entretemento e que se converteu nun estándar para a televisión infantil de todo o mundo.

Certo é que para ilustrar o palíndromo de hoxe ben me valía tamén este vídeo, moi na liña das peripecias de Barrio Sésamo, coa tropa de trapo a entrar e saír en tropel polas portas, para que a ra Gustavo nos poida explicar, non sen dificultades, a diferenza entre... in e out.


Tradución:
La tropa de trapo parte de la puerta.
The rag troop goes out the door.

26 de xan. de 2016

Un paseo lúdico polo dicionario

 

Con todos os datos que se poidan precisar a tiro dunha consulta en Google, hai quen se preguntará... Para que demo serve un dicionario? O blog que vos quero recomendar hoxe vén dar cumprida resposta a esa pregunta: ademais de para coñecer mellor unha lingua, o dicionario serve para pasear por el e gozar sen límites.

Se non o credes, visitade, por favor, depaseoporeldiccionario, un encantador recanto da arañeira que engrosa, desde xa, a nosa selecta lista de lambetadas. E faino porque demostra, desde o castelán, que o dicionario pode ser aberto só porque si, só por pracer, só para gozar dun paseo por ese frondoso e lúdico labirinto de palabras.

 

Unha suxestión: se non vos é suficiente coas entradas comúns ou co reto semanal, podedes activar a etiqueta «ludolingüística» e dedicarvos a resolver enredos pentavocálicos, paronímicos, anfibolóxicos, escaleiras de palabras...

Unha verdadeira marabilla!

E falando de dicionarios, un recurso didáctico para rematar: Digalego, o dicionario en liña de Ir Indo, agora de balde. Máis de 65.000 entradas, con etimoloxías, traducións das voces a varios idiomas, conxugacións verbais... Unha boa nova, abofé!

22 de xan. de 2016

«Star Wars, Raw? Rats!»



Geeks e adoradores en xeral da saga Star Wars, hoxe, especialmente para vós, un vídeopoema moi particular: Star Wars, Raw? Rats! (2012). Realizado por Natali Fedorova y Taras Mashtalir sobre un texto ateigadiño de voces palindrómicas de Nick Montfort.

Polo visto, Montfort compuxo estas quince liñas, de simetrías galácticas, en só 75 minutos durante o Primeiro Campionato de Palíndromos celebrado en Brooklyn (EUA) o 16 de marzo do 2012.

Unha peza audiovisual de hai case catro anos que rende homenaxe ao primeiro e mellor filme da serie: o Episodio IV: Unha nova esperanza, con Han Solo como heroe central (ben o merece o pobre!).
Wow, sagas!
Solo’s deed, civic deed.
Eye dewed, a doom-mood.
A pop …
Sis sees redder rotator.
Radar eye sees racecar X.
Dad did rotor gig.
Level sees reviver!
Solo’s deified!
Solo’s reviver sees level …
Gig rotor did dad!
X, racecar, sees eye.
Radar rotator, redder, sees sis …
Pop a doom-mood!
A dewed eye.
Deed, civic deed.
Solo’s sagas: wow.
E se non quedastes moi satisfeitos do Episodio VII: O espertar da forza, só con lle dar de novo ao play podedes gozar desta curta de ritmo trepidante e banda sonora de videoxogo oitenteiro. 

E que a forza vos acompañe!

18 de xan. de 2016

Se chove, deixa chover



Despois dun outono sen auga, a chegada da choiva pareceu reverdecer non só o país, senón tamén o blogomillo. Así, xurdiu a brillante iniciativa de poñer en marcha un padrón dos recunchos blogueiros de noso. E tamén a propia choiva abrollou como tema central de interesantes comentarios aquí e acola. Traio hoxe só dúas mostras ben acaídas para Xogosdelingua.

Vía Carta Xeométrica, descubrín, en formato karaoke, a fermosa versión que Pablo Díaz fixo do poema «Chove en Galiza» de Xosé María Díaz Castro. Procedía da canle de Youtube «Cancións en galego». Por aquí, onde reloucamos por estes vídeos musicais subtitulados, dar con esta canle tan cargadiña de pezas listas para seren cantadas foi toda unha alegría.

Só uns días antes, en Caderno de Lingua, foi publicada unha entrada verdadeiramente monumental, chea de información, ligazóns e recursos arredor do noso case infindo universo léxico da choiva. Un tema que asocio sempre coa hipótese Sapir-Whorf da que falamos aló atrás. Lembrades? Aquela teoría segundo a cal a relación entre lingua e pensamento é tan estreita que a nosa fala condiciona o xeito de vermos o mundo. Esa teoría é a que explica, por exemplo, que o galego posúa unhas 100 palabras para nos referir á choiva. En función de diversos factores (o estado da auga, a súa cantidade ou intensidade, a presenza de vento...) a nosa lingua desenvolveu un amplo abano de termos dunha precisión extrema. Ademais da choiva (ou chuvia), chuvisca ou chuviña (do latín PLUVIA), temos: treboada, trebón ou torbón (do latín TURBO ‘movemento circular’); poalla, poalleira ou poallada (do latín PULVIS ‘pó en suspensión’); ballón ou balloada (do latín BULLIO ’ebulición’) e moitos, moitos outros (orballo, dioivo, cifra, mera, arroiada...).

É posible apreciar toda esta riqueza expresiva nun magnífico traballo publicado na rede polos profesores Anxo González e Victoria Ogando.

E para rematar, a proposta lúdica: se queredes poñer a proba os vosos coñecementos sobre o campo semántico dos ‘fenómenos atmosféricos’, xogade a resolver estes dous encrucillados (1 e 2).

Solución á mensaxe encriptada co código dos bailaríns (14-1-2016): Se aínda somos galegos é por obra e graza do idioma (Castelao)

14 de xan. de 2016

O código dos bailaríns


«Os bailaríns» é un dos relatos breves de Arthur Conan Doyle recollidos no volume O regreso de Sherlock Holmes (1996). Nel, Holmes e Watson reciben a visita de Hilton Cubitt, que lles pide axuda para resolver o misterio dunhas estrañas mensaxes que está a recibir a súa esposa e que a teñen moi alterada.

Esta foi a primeira serie de estraños xeróglifos que o detective analizou.


Holmes axiña se decatou de que, de ser un código cifrado, con esa breve nota non daría resolto o problema. Hilton Cubitt seguiu recompilando mensaxes (que aparecían na súa casa en portas, paredes, fiestras...) e enviándollos a Holmes. Cada mensaxe ofrecía unha serie de homes danzando en diferentes posturas: boca arriba ou boca abaixo, con brazos e pernas estarricados ou flexionados, con bandeirolas ou sen elas...

Finalmente, igual que fixera o protagonista d’O escaravello de ouro, de Edgar Allan Poe, Holmes deu desencriptado as mensaxes empregando a análise de frecuencias das letras do alfabeto inglés.

Non vou desvelar o desenlace da historia, mais si deixo o código completo, que no relato fora creado polo xefe dunha perigosa banda de delincuentes. Trátase dun simple alfabeto de substitución no que cada bailarín representa unha letra diferente. Non hai signos de puntuación mais as bandeiras indican que esa letra é a derradeira dunha palabra.

 

Unha pequena xoia da novela policíaca ou dedutiva protagonizada polo detective máis célebre da literatura universal e traducida ao galego. Segue a crecer a nosa «bibliografía ludolingüística básica».

Por certo, se vos apetece poñer a bailar estes homiños para enviar as vosas mensaxes cifradas, dispoñedes deste xerador automático. E unha sinxela actividade final: Que cita célebre de Castelao transmiten estes danzaríns?


Solución á analise dos pronomes átonos de «Como eu te amo» (10-1-2016): 
Pronome posposto: «convéncete», «esquécete», «ámote».
Pronome anteposto: Tras conxuncións subordinantes (que, como...): «como eu te amo», «que te amo». Tras algúns pronomes indefinidos (algo, alguén, ninguén, todo...): «ninguén te amará».

10 de xan. de 2016

Rocío Jurado e o pronome átono



Lucía Aldao e María Lado xa pasaron por aquí como Poetas da hostia. Hoxe volven como parella poética e musical, Aldaolado, para nos dar toda unha lección sobre a colocación do pronome persoal átono, coa axuda de... Rocío Jurado. Un servizo lúdico-didáctico que ofrecen desde hai tempo por recunchos de todo país.

Como no vídeo a cousa queda un chisco a medias, aquí deixo as regras xerais de colocaclón do pronome átono e aquí unhas actividades para practicar. Deseguido, a transcrición da versión galega de «Como yo te amo» feita por estas dúas mestras da poesía ao vivo (os pronomes átonos en azul e os verbos subliñados). Quen se anima a xustificar a posición do pronome antes ou despois do verbo?
Como eu te amo, como eu te amo,
convéncete, convéncete,
ninguén te amará.
Como eu te amo, como eu te amo,
esquécete, esquécete,
ninguén te amará,
ninguén te amará.
Ninguén porque
eu, eu ámote coa forza das mareas,
eu, eu ámote co impeto do vento,
eu, que te amo na distancia e no tempo,
eu, eu ámote coa alma e coa carne,
eu, que te amo como o neno á súa alborada,
eu, que te amo como o home ao seu recordo,
eu, que te amo a puro berro e en silencio,
eu, que te amo dunha forma sobrehumana,
eu, que te amo na alegría e no pranto,
eu, que te amo no perigo e na calma,
eu, que te amo cando berras, cando calas,
eu, que te amo tanto, eu ámote tanto, eu... 
Grazas mil por poñer a poesía, a música e o humor ao servizo da didáctica da lingua! E agora, Lucía, María... algunha idea para traballarmos o pronome de solidariedade? Ou o infinitivo conxugado?

6 de xan. de 2016

«SÓS», de Marina Wisnik









Velaquí unha nova vítima atrapada na tea de araña do palíndromo. Chámase Marina Wisnik, é de São Paulo e vén hoxe onda nós polo seu libro de palíndromos SÓS.

Disque Marina, poeta e «cantora», xa lle comezou a coller o gusto a isto de crear enunciados reversibles aos 13 anos. O seu meritorio primeiro palíndromo foi:
Lá vou eu em meu eu oval.
En SÓS, editado por primeira vez no ano 2008, recolle un conxunto de textos simétricos cun carácter entre poético e filosófico. O volume preséntase case como un obxecto de artes plásticas: unha caixa que contén 28 láminas serigrafadas en cores e materiais diferentes, interactuando co concepto de cada palíndromo.

2 de xan. de 2016

Dixit: a linguaxe e a imaxinación ao poder



Para comezar o ano, ocorréuseme unha recomendación. Agora que moitos andamos na busca de agasallos de Reis, se vos gustan os bos xogos de mesa, aí vai unha idea que de seguro garantirá grandes momentos de diversión en grupo: Dixit.

Hai uns días descubrín este xogo, ideado polo francés Jean-Louis Roubira, e foi toda unha sorpresa. 

Os elementos básicos: uns coelliños de cores (boa chiscadela á nosa amada Alicia) que representan cadanseu xogador, un taboleiro só para rexistrar o avance en puntos dos participantes e un conxunto de 84 cartas diferentes fermosamente ilustradas por Marie Cardouat.

 

O proceso, de forma sintética, é o seguinte:
A) Repártense cinco cartas por xogador e un deles actúa como «narrador/a». Este debe escoller unha das súas imaxes e idear unha frase ou título que represente o seu contido. Di a frase en voz alta e pon a carta no centro da mesa boca abaixo.
B) Deseguido, cada un dos demais xogadores escolle entre as súas cartas a que mellor se poida asociar a ese mesmo «título». Todas esas tarxetas son postas boca abaixo no centro e barállanse para que non se saiba de quen é cada unha.
C) Despois de mesturar as cartas, póñense boca arriba sobre a mesa. É o momento de que todos, agás o «narrador/a», indiquen cal supoñen que é a carta que pertencía a este.
D) Un xogador consegue puntos por adiviñar a carta do «narrador/a» e tamén por conseguir que outros voten pola súa propia carta, aínda que non sexa a correcta.
E) Por quendas, vai cambiando o rol de «narrador/a» ata que alguén gaña ao chegar a un número estipulado de puntos.
Seguro que á primeira vista pode parecer que todo se reduce a adiviñar cartas, mais podo asegurarvos que o xogo vai moito máis alá. Hai unha regra simple que lle dá o seu aquel e cámbiao todo: o «narrador/a» non obtén ningún punto se todos os xogadores adiviñan a súa carta e tampouco obtén puntos se ninguén o fai. Daquela, o que se pon en xogo é:
— De seres «narrador/a», a túa capacidade para usar a faceta evocadora e metafórica da linguaxe, pois o «título» non debe ser tal literal que sexa interpretado por todos, nin tan simbólico que ninguén o descubra.
— De seres «oínte», a túa imaxinación e a túa empatía para interpretar con tino o enunciado do «narrador/a».
En definitiva, un xogo de lingua oral sinxelo, creativo e dinámico, ideal para xogar con nenos (de máis de 8 anos), en familia ou con amigos. Sen necesidade de pilas, nin accesorios. E apto para calquera lingua.

Un xogo multipremiado para voar coa imaxinación e xogar coa linguaxe, porque, como ben dixo Salman Rushdie, «a linguaxe e a imaxinación non poden ser aprisionados».

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...