Es quen de ver os dous lados?

Recoñeces George W. Bush, Osama bin Laden, Sadam Hussein, Fidel Castro ou Lula da Silva? De novo os endiañados deseñadores publicitarios a xogar coas letras; e, desta vez, para facer retratos. Hai xa uns anos a revista Veja, unha das de maior tiraxe do Brasil, lanzou esta fascinante campaña. O seu creador foi Roberto Fernández, que daquela traballaba para a axencia brasileira AlmapBBDO. 

Usando a técnica dos pinacogramas, o anuncio é, sen máis, palabras en negro sobre fondo amarelo. Iso si, deseñadas de xeito que reproducen o rostro de persoeiros internacionais. O aquel das pezas reside tanto na antítese entre os termos (guerra - paz; ameaza - pretexto; morto - vivo; esquerda - direita), como en saber que domina a que: a palabra imponse á imaxe?, ou é ao revés?

Unha campaña multipremiada internacionalmente aló polo 2003 e 2004 que podemos atopar tamén en inglés.

Mensaxes sinxelas e directas relacionadas co contexto histórico daqueles anos e que se fan aínda máis efectivas acompañadas co lema da campaña: Quen le Veja entende os dois lados. Isto é, con Veja sempre podes observar a realidade desde diferentes puntos de vista. 

E o deseñador brasileiro fixo tamén unha versión da campaña sen faces, só con palabras inseridas dentro dos seus antónimos. Un verdadeiro xenio este Roberto Fernández. Es quen de ver os dous lados?

Cal é o propósito da linguaxe?

John Keating: A man is not «very tired». He is «exhausted». Don't use «very sad». Use... come on Mr. Overstreet!

Knox: «Morose»?

John Keating: Exactly, «morose». Language was developed for one endeavor, and that is... Mr. Anderson? Come on, are you a man or an amoeba? Mr. Perry?

Neil: To communicate.

John Keating: No! To woo women! 

John Keating: Un home non está «moi canso». Está está «exhausto». Non digan que está «moi triste», digan… Sr. Overstreet?

Knox: «Desfeito»?

John Keating: Exactamente, «desfeito». A linguaxe desenvolveuse por unha razón, e esa é... Sr. Anderson? Vamos, é vostede un home ou unha ameba? Sr. Perry?

Neil: Para a comunicación.

John Keating: Non. Para impresionar as mulleres.

O pouco convencional o profesor Keating subliñaba deste xeito, en Dead Poets Society (1989), a importancia de escoller as palabras axeitadas para cada momento. Porque todos sabemos que non é o mesmo «moi grande» ca «inmenso», nin «moi pequeno» ca «minúsculo», nin «moi limpo» ca «inmaculado»...

A noticia do suicidio de Robin Williams hai un par de anos deixoume fondamente conmovido. Un actor de enorme talento que admiraba pola credibilidade que daba a personaxes tan dispares como o excéntrico locutor de radio de Good Morning Vietnam! (1987), o loitador pai divorciado de Mrs. Doubtfire (1993) ou o solitario psicólogo de Good Will Hunting (1997).

En Dead Poets Society, filme coñecido entre nós como O Club dos Poetas Mortos, Robin Williams interpreta o inesquecible John Keating, un vitalista e inspirador profesor de literatura da conservadora academia Welton. Todo un Mestre, con maiúsculas, que incentiva nos seus alumnos o espírito inconformista e crítico e tamén o amor polas palabras. A través da poesía, busca demostrar o verdadeiro poder da linguaxe.

John Keating: Na miña clase aprenderán a pensar por vostedes mesmos. Aprenderán a saborear a palabra e a linguaxe. Porque, a pesar do que lles digan, a palabra e as ideas poden cambiar o mundo.

O humor de Sesé

Que tal un chisco de humor? Lembrades como as pezas de Xosé Lois, de Luís Davila, de Xaquín Marín, de Xoán Andrade, de Sabela Arias e doutros artistas gráficos galegos nos demostraron a produtividade dos xogos de palabras para xerar comicidade?

Hoxe é a quenda de María José Mosquera Beceiro, máis coñecida como Sesé ou Sex. Esta mestra, ilustradora e humorista gráfica amósanos periodicamente a súa visión cómica dos problemas cotiás da xente de a pé na edición ferrolá de La Voz de Galicia. Podes seguir as súas historias no blog Humordesese.

As pezas anteriores basean o seu humor ludolingüístico na sufixación, na antonimia, no calembur, na polisemia, no campo semántico e na frase feita. Poderías identificar en cales?

Palíndromos ilustrados [6]

Un palíndromo que recende a monicreques. Cando dei con el, asocieino decontado aos bonecos de Barrio Sésamo: a ra Gustavo, Epi e Blas, a porquiña Peggy, o monstro das galletas...

Os estrañables monicacos de Jim Henson estreáronse nas primeiras emisións do Sesame Street estadounidense aló por 1969. Un espazo pioneiro en combinar educación e entretemento e que se converteu nun estándar para a televisión infantil de todo o mundo.

Certo é que para ilustrar o palíndromo de hoxe ben me valía tamén este vídeo, moi na liña das peripecias de Barrio Sésamo, coa tropa de trapo a entrar e saír en tropel polas portas, para que a ra Gustavo nos poida explicar, non sen dificultades, a diferenza entre... in e out.

Tradución:
La tropa de trapo parte de la puerta.
The rag troop goes out the door.

O talento de Ikeda Yosuke

Vía El Espejo Lúdico descubrín este soprendente enxeño que converte a palabra open (‘abre’) no seu antónimo close (‘pecha’). Unha especie de ambigrama mecánico froito da imaxinación sen límites do artista, Ikeda Yosuke.

E este foi o meu segundo gran descubrimento, un mozo xaponés con abraiantes habilidades. Non sabería dicir se é mago, malabarista, músico ou enxeñeiro mecánico. Como mostra do seu incrible talento, aquí queda esta actuación na que Yosuke desenvolve o seu particular karaoke artesanal da canción, tamén antonímica, «Hello, Goodbye», de The Beatles. A gozar!

O humor de Xaquín Marín

Aló polo 1975, Xaquín Marín Formoso publicou, xunto co desaparecido Reimundo Patiño, 2 viaxes, considerada a obra inaugural do cómic galego. Logo virían moitas outras: Ratas (1977), o inesquecible Gaspariño (1978), Dos pés á testa (1986)... Como humorista gráfico colaborou en diversas revistas especializadas: La Codorniz, Can sen dono, Sapoconcho ou Retranca. Tamén foi fundador e, durante moitos anos, director do magnífico Museo do Humor de Fene.

Desde 1988 ata a actualidade, tamén publica as súas pezas en La Voz de Galicia. É unha honra compartir a diario a páxina de pasatempos do xornal con esta figura emblemática do humor gráfico galego.

As súas viñetas retratan a nosa sociedade con grandes doses de retranca e de compromiso, decote achegándose case á reflexión filosófica. E, de cando en vez, Xaquín Marín deixa florecer nos seus textos o enredo coas palabras. Os de arriba son algúns exemplos dese humor ludolingüístico. Podes identificar en cal deles se empregan os recursos da polisemia, da homonimia, da antonimia e das frases feitas?

O humor de Nachortas

 

 

 

Ignacio Hortas Rodríguez, máis coñecido como Nachortas, é un dos debuxantes máis experimentados do noso país. Como caricaturista e humorista gráfico, publicou en diversos «fanzines», revistas de humor e xornais (Mondongo, Xo, Valiundiez, Das Capital, Can Sen Dono ou Diario 16 de Galicia). Na súa faceta de ilustrador, colaborou con varias editoras (Galaxia, Do Cumio, Xerais...).

Na actualidade, podemos gozar periodicamente das súas viñetas no suplemento económico dominical Mercados de La Voz de Galicia e na edición comarcal de Arousa deste mesmo xornal. No primeiro caso, os protagonistas das viñetas son un mendigos a pedir na rúa e, no segundo, uns paisanos dos de boina encasquetada. Todos eles nos ofrecen súa visión lúcida e irónica de calquera tema: a crise económica, a actualidade local, o boom inmobiliario, as diferenzas interxeracionais, a corrupción política...

E non poucas veces Nachortas acode, como recurso chave nas súas viñetas, aos xogos de palabras. Por exemplo, nos chistes que encabezan a entrada empréganse estes recursos: aférese, sufixación, polisemia e antonimia. Podedes identificar en cales?

Ah!, e para rematar, velaquí unhas interesantes ligazóns especializadas en humor gráfico galego: eivados.com, oimperdibel.blogspot.com.es e humorgz.blogaliza.org. Seguro que gozaredes con elas.