Os homes de ciencia na Europa do século XVII empregaban adoito mensaxes en forma de anagrama para lles comunicar aos seus colegas calquera descubrimento. Isto tiña dúas xustificacións: a primeira, poder reclamar con posterioridade a paternidade do achado ofrecendo sen máis a solución coa mensaxe correcta; a segunda, e non menos importante, evitar problemas coa Inquisición, fanática defensora dos dogmas da Igrexa Católica.Un destes «eruditos anagramáticos» foi o astrónomo e físico Galileo Galilei (1564-1642), que, como é sabido, sufriu a persecución da Igrexa por defender a teoría heliocéntrica de Copérnico, segundo a cal a Terra non era o centro do Universo, senón que xiraba arredor do Sol coma os demais planetas.
En agosto de 1610, Galileo fíxolle chegar ao seu amigo e colega Johannes Kepler (1571-1639) unha carta con este texto:
SMAISMRMILMEPOETALEUMIBUNENUGTTAUIRAS
A incomprensible mensaxe era un anagrama co que Galileo encriptara unha recente descuberta. Kepler, afeito a resolver misteriosas mensaxes coma esta, «desenleou» así o texto:
SALVE UMBINISTINEUM GEMINATUM MARTIA PROLES.
[Salve, ardentes xemelgos fillos de Marte]
O alemán interpretou deste xeito que Galileo viña de descubrir que Marte tiña dous satélites.
En novembro, o italiano comunicou a solución. O verdadeiro texto oculto era:
ALTISSIMUM PLANETAM TERGEMINUM OBSERVAVI.
[Observei o planeta máis alto en triple forma]
É dicir, o que realmente acababa de descubrir eran os aneis de Saturno (o planeta máis elevado no firmamento), mais debido á pouca resolución do seu telescopio pensara que eran dúas lúas, unha a cada lado do planeta.
Pouco despois da primeira mensaxe, Galileo envioulle a Kepler este segundo anagrama:
HAEC INMATVRA A ME JAM FRVSTRA LEGVNTVROY.
[Intenteino en van demasiado cedo]
Kepler de novo afrontou o reto criptográfico e creu descubrir esta interpretación:
MACULA RUFA IN JOVE EST GYRATUR MATHEM, ETC.
[En Xúpiter hai unha mancha vermella a xirar matematicamente]
Con todo, ás poucas semanas, Galileo revelaba que o seu texto secreto era estoutro:
CYNTHIAE FIGURAS AEMULATUR MATER AMORUM.
[A nai do amor emula a forma de Cynthia]
O verdadeiro achado de Galileo era que Venus (a nai do amor), a xirar arredor do sol, presentaba fases como as da Lúa (cuxo nome poético é Cynthia).
O máis misterioso do caso, alén do xogo de cifrado e descifrado, é que as dúas interpretacións erradas de Kepler desveláronse finalmente correctas séculos máis tarde:
Hoxe sabemos que Marte ten realmente dúas pequenas lúas (Phobos e Deimos). Foron descubertas polo estadounidense Asaph Hall en 1877 empregando un telescopio centos de veces máis potente ca os de Galileo e de Kepler.
Xúpiter efectivamente ten unha xigantesca tormenta vermella en movemento que persiste ata os nosos días, mais coincídese en aceptar un debuxo do alemán Heinrich Samuel Schwabe feito en 1831 como a primeira referencia do seu descubrimento.
En fin, misteriosos anagramas cunha segunda interpretación dun abraiante valor premonitorio, xa que explicaban un feito imposible de coñecer no momento en que foron creados e descifrados. Un dos enigmas máis intrigantes da astronomía.
Ningún comentario:
Publicar un comentario